Suikerziekte

/in /door

Diabetes mellitus (kortweg diabetes) is een stoornis waarbij de hoeveelheid suiker in uw bloed te hoog is. Daarom spreekt men ook wel van suikerziekte.

GLUCOSE

Suiker in het bloed noemt men ook ‘glucose’. Glucose komt uit de koolhydraten in onze voeding. Koolhydraten zitten niet alleen in zoete producten zoals jam, limonade, koek en gebak maar bijvoorbeeld ook in brood, aardappelen en rijst.

INSULINE

Het hormoon insuline zorgt ervoor dat de lichaamscellen glucose uit het bloed opnemen. Wanneer de hoeveelheid glucose in het bloed toeneemt, zorgt insuline ervoor dat de cellen meer glucose uit het bloed opnemen zodat het glucosegehalte niet te hoog wordt. Insuline wordt in de alvleesklier (pancreas) gemaakt. De alvleesklier ligt achter de maag.

HOE ONTSTAAT DIABETES?

Diabetes ontstaat door een tekort aan insuline, of doordat uw lichaamscellen minder gevoelig zijn geworden voor insuline. De cellen kunnen dan minder glucose uit het bloed opnemen. Daardoor wordt het glucosegehalte in het bloed te hoog.

ER ZIJN TWEE VORMEN VAN DIABETES:

  • bij type 1 diabetes maakt de alvleesklier nauwelijks insuline. Deze vorm komt vanaf de kinderleeftijd voor.
  • bij type 2 diabetes zijn de lichaamscellen minder gevoelig geworden voor insuline. Als reactie gaat de alvleesklier meer insuline aanmaken. Wanneer dat niet meer lukt, ontstaat er een tekort aan insuline. Het glucosegehalte in het bloed wordt dan te hoog. Deze vorm ontstaat meestal pas na het veertigste jaar, maar komt steeds vaker ook op jongere leeftijd voor, met name bij mensen die te dik zijn.

 

Vooral bij type 2 diabetes speelt erfelijkheid een rol. Als u van Marokkaanse, Turkse, Surinaamse of Hindoestaanse afkomst bent, heeft u een verhoogd risico op diabetes type 2.

WAT ZIJN DE VERSCHIJNSELEN?

Mensen met een verhoogd glucosegehalte merken dat vaak niet. Sommigen krijgen klachten zoals veel moeten plassen, dorst en moeheid. U kunt last hebben van jeuk of slecht genezende wondjes en infecties van de huid. Diabetes kan op den duur problemen aan de ogen, de nieren, het zenuwweefsel en de bloedvaten veroorzaken. Daardoor kunnen klachten optreden als slechter zien, pijn en tintelingen in armen en benen, loopproblemen en seksuele stoornissen. Met diabetes heeft u meer kans op hart- en vaatziekten zoals angina pectoris (pijn op de borst), een hartinfarct of een beroerte.

ADVIEZEN

Een gezonde leefwijze is voor mensen met diabetes extra van belang. Dat betekent niet roken, gezond eten en regelmatig bewegen. Probeer overgewicht tegen te gaan door gezonde voeding en extra lichaamsbeweging.

MEDICIJNEN

Bij de behandeling van diabetes streeft men naar een normaal glucosegehalte van het bloed om de kans op klachten en latere gezondheidsproblemen te verminderen. Als u de genoemde adviezen opvolgt en uw glucosewaarden blijven toch te hoog, dan krijgt u tabletten om het glucosegehalte van uw bloed te doen dalen. Als deze onvoldoende helpen, dan zult u insuline moeten gaan gebruiken. Insuline wordt met een dun naaldje ingespoten.

BEHANDELING VAN DIABETES MELLITUS

Bij de behandeling van diabetes streven we naar een normaal glucosegehalte van het bloed. Dit vermindert de kans op klachten en latere problemen aan uw ogen, nieren, zenuwen, hart en vaten.

Door gezond te eten, regelmatig te bewegen en bij overgewicht af te vallen kunt u de glucosewaarden van uw bloed verbeteren en het risico op hart- en vaatziekten verminderen. Zo nodig krijgt u ook medicijnen om het glucosegehalte van uw bloed te verlagen. Daarnaast is het belangrijk ook andere risicofactoren voor hart- en vaatziekten te verminderen, zoals roken, hoge bloeddruk en een hoog cholesterol. Niet roken is het belangrijkste. Bij hoge bloeddruk krijgt u medicijnen om de bloeddruk te verlagen. Ook heeft u meestal baat bij medicijnen om uw cholesterol te verlagen.

ADVIEZEN

Voeding

Bij diabetes mellitus is gezonde voeding van groot belang. De diëtist(e) kan u hierbij helpen. Let daarnaast op de volgende punten:

Eet vezelrijke koolhydraten (vooral in groente, fruit, peulvruchten);

Eet minder verzadigd vet. Onverzadigde vetten zijn beter voor uw hart- en vaten.

Probeer het aantal calorieën af te stemmen op uw lichaamsgewicht en uw dagelijkse activiteiten;

Gebruik niet te veel zout of suiker;

Een glaasje alcoholische drank kan geen kwaad. Maar neem niet meer dan twee glazen per dag en liefst niet elke dag. Alcohol kan uw bloedsuikergehalte ontregelen.

Drink geen alcohol als u bloedsuikerverlagende tabletten gebruikt. Deze medicijnen kunnen ervoor zorgen dat u slecht op alcohol reageert.

Overgewicht

Zorg bij overgewicht dat u niet zwaarder wordt. Probeer zelfs een paar kilo af te vallen. De voedings- en bewegingsadviezen kunnen hierbij helpen. Een kleine gewichtsvermindering helpt al om het glucosegehalte van uw bloed te verlagen. Bovendien is het gunstig voor uw bloeddruk en cholesterol.

Lichaamsbeweging

Lichaamsbeweging helpt het glucosegehalte van uw bloed te verlagen. Zorg dat u minstens een halfuur per dag intensief beweegt, zoals stevig wandelen, fietsen of zwemmen. Omdat lichaamsbeweging ook gunstig is voor uw lichaamsgewicht en bloeddruk, kunt u daardoor de kans op klachten en complicaties nog eens extra verminderen.

MEDICIJNEN

Tabletten die het glucosegehalte verlagen

Soms zijn bovenstaande adviezen voldoende om het glucosegehalte van uw bloed te verlagen. Als het te hoog blijft, krijgt u tabletten om het glucosegehalte van uw bloed te verlagen.

Deze tabletten kunnen soms bijwerkingen geven. U kunt last krijgen van een te laag glucosegehalte van uw bloed, van misselijkheid, diarree en een verminderde eetlust. Als u hier duidelijk last van krijgt, bekijken we of de dosis van het medicijn moet worden aangepast of dat u beter een ander soort tablet kunt proberen. Als de glucoseverlagende tabletten onvoldoende helpen, kunt u insuline gaan gebruiken.

Insuline

Het hormoon insuline zorgt ervoor dat de lichaamscellen glucose uit het bloed opnemen. Als het glucosegehalte toeneemt, zorgt insuline ervoor dat de cellen meer glucose opnemen zodat het glucosegehalte weer tot de normale waarde daalt.Insuline kan alleen met een prik (injectie) worden toegediend. Tegenwoordig gebruikt men hiervoor een insulinepen met een extra kort en dun naaldje. Het is vrij gemakkelijk te leren deze pen zelf te gebruiken.

Tabletten die het cholesterolgehalte verlagen

Als u diabetes heeft, heeft u vrijwel altijd baat bij een cholesterolverlagend medicijn (meestal een statine). Daarmee vermindert u het risico op hart- en vaatziekten. Statines remmen de aanmaak van cholesterol in de lever. Er is een kleine kans op bijwerkingen, zoals spierpijn.

HET VOEDINGSADVIES BIJ DIABETES MELLITUS

Een gezonde leefstijl is voor iedereen van belang. Daarbij hoort gezonde voeding, regelmatige lichaamsbeweging, een normaal gewicht en niet roken. De basis van ieder voedingsadvies is: Eet gezond en gevarieerd. Let bij diabetes mellitus op de volgende punten:

  • suiker mag, maar wees matig;
  • eet regelmatig;
  • neem magere producten;
  • vervang producten met verzadigd vet door producten met onverzadigd vet.

 

Suiker mag, maar wees matig

In tegenstelling tot wat we vroeger dachten, is bij diabetes mellitus het gebruik van suiker toegestaan. Het is dus niet nodig om speciale suikervrije diabetesproducten te kopen. U mag bijvoorbeeld voor gewone jam kiezen. Toch blijft het voor iedereen gezond om matig te zijn met suiker. Het helpt mee om een normaal lichaamsgewicht te behouden of te bereiken.

Eet regelmatig

Neem dagelijks drie hoofdmaaltijden en een aantal keren iets tussendoor (zie hieronder voor tussendoortjes). Regelmatig eten is belangrijk voor het behoud van een normale bloedsuikerspiegel. Voor mensen die bloedsuikerverlagende medicijnen (pillen of insuline) gebruiken, is het extra belangrijk om regelmatig te eten.

Vervang producten met verzadigd vet door producten met onverzadigd vet of magere producten

  • kies (dieet)halvarine, olie en vloeibare bak- en braadproducten in plaats van roomboter, harde margarines en bak- en braadproducten;
  • kies mager vlees en magere vleeswaren (rookvlees) in plaats van vet vlees en vette vleeswaren zoals worst en ontbijtspek;
  • kies Leidse 20+ kaas, 30+ kaas of magere smeerkaas in plaats van volvette kaas (48+ en 60+ kaas, roomkaas);
  • kies magere of halfvolle melk en melkproducten in plaats van volle melk en melkproducten;
  • kies verstandige tussendoortjes (zie hieronder) in plaats van snacks, taart, koeken/koekjes, cake, chocolade enz.

 

Voor iemand met diabetes mellitus is het van belang ook het cholesterolgehalte in de gaten te houden. Eet daarom zo min mogelijk (hooguit eens in de twee weken) lever, nier, paling of garnalen en eet niet meer (liever minder) dan drie eieren per week.

LICHAAMSGEWICHT

Als u te zwaar bent, kan afvallen helpen het bloedsuikergehalte te verlagen. Een gewichtsvermindering met 10 procent heeft effect. Op een verantwoorde manier afvallen en een goed gewicht behouden, is beslist geen eenvoudige opgave. Neem eventueel contact op voor advies.

ALGEMEEN VOEDINGSADVIES MET AANDACHTSPUNTEN VOOR DIABETES MELLITUS

Gebruik dagelijks gemiddeld de volgende hoeveelheden:

  • 11/2 liter (8-12 glazen) vocht, waarvan 300-450 ml. (2 à 3) glazen magere of halfvolle melk en bijvoorbeeld (mineraal)water, koffie en thee zonder suiker, light-frisdrank en desgewenst een glas vruchtensap;
  • 5-7 sneden bruin of volkorenbrood, dun besmeerd met (dieet)halvarine;
  • 1-2 plakken 20+ of 30+ kaas (20-40 gram);
  • 1-2 plakjes magere vleeswaren zoals rookvlees, fricandeau, kip- en kalkoenfilet en rosbief (15-30 gram);
  • 2 porties fruit (200 gram);
  • 3-5 aardappelen (150-250 gram) of 2 opscheplepels gekookte rijst (125-175 gram) of 2 opscheplepels couscous (125-175 gram) of 3 opscheplepels gekookte pasta (zoals macaroni en spaghetti) of peulvruchten (125-175 gram);
  • 3-4 opscheplepels groenten (150-200 gram);
  • een stukje mager vlees (100 gram), een stukje vis (1 à 2 maal per week), gevogelte of een ei (maximaal drie per week);
  • 1 eetlepel (dieet)margarine, olie of vloeibaar vet voor de bereiding van de warme maaltijd.

 

Tussendoortjes

Verstandige tussendoortjes zijn:

  • biscuits, rijstwafels, popcorn, kroepoek, Japanse mix, zoute stokjes, toastje met magere smeerkaas of vis;
  • rauwkost, bijvoorbeeld: bloemkoolroosjes, kerstomaatjes, komkommer, radijs, bleekselderij en wortel;
  • noten zoals walnoten, hazelnoten en amandelen. Noten zijn rijk aan vet, maar wel van de goede soort;
  • ter afwisseling een portie fruit of een boterham.

 

Matig met alcohol

Een glaasje alcoholische drank kan geen kwaad. Maar neem niet meer dan twee glazen per dag en liefst niet elke dag. Alcohol kan uw bloedsuikergehalte ontregelen